Kada je lukavi papa Urban II pozvao, drugog dana sabora u Klermonu, koji je počeo 27. novembra 1095 godine, čitav hrišćanski svet na oružje, radi odbrane Svete hrišćanske zemlje od najezde muslimanskih nevernika, uplašen da će, nakon stravičnog poraza vizantijskog cara Romana Diogena u bici kod Mancikertea od 19.avgusta 1071, doći do prodora Turaka prema Evropi, što se desilo osnivanjem turske kraljevine u Nikeji 1078. godine; onda je katolički poglavar dobro znao da otpočinjanjem krstaških ratova jača i ujedinjuje sve katoličke vladare i zemlje pod skut Rimske kurije, da posvađane i uplašene pravoslavne šizmatike ponovo vraća pod papsku kontrolu i da novim osvajanjem obezbeđuje dovoljno primamljivog i bogatog plena za pljačku pohlepnim vojskovođama i siromašnim vitezovima pustolovima.
Papski apel da se odbrani hrišćanska vera i da se civilizovana Evropa podigne protiv varvarske Azije mobilisao je razuzdane evropske feudalce, od tulskog grofa Rajmunda od Sen-Žila, preko barona sa juga, grofova sa severa Francuske, normadijskih i flandrijskih grofova, vojvoda Donje Lorene, Normana iz Dveju Sicilija, Roberta Gviskarda i njegovog sina Boemonda koji su već bili u osvajanju Drača i Soluna, pa sve do ugroženih primorskih gradova Pize i Đenove koji su vodili svakodnevnu borbu sa arabljanskim flotama oko trgovačkog primata u regionu.
Svima njima je trebao krstaški rat protiv nevernika kako bi na taj način prikrili svoje kolonijalne aspiracije prema obećanom svetu o čijem su se bogatstvu raspredale bajke. Iz vlažnih i hladnih evropskih močvara, ritova i baruština bogatsvo i raskoš toplog Levijanta jače je sijalo i više privlačilo gramzivost hrišćana, nego sve apostolske propovedi raspetog na Golgoti. To se najbolje videlo kada se pojavio jurodivi Petar Pustinjak, sugestivni propovednika iz Di Berija, koji je demagoškim parolama o krstaškom ratu protiv nevernika za kratko vreme privukao skoro pedest hiljada skitnica, prosjaka, razbojnika, zločinaca i drugoga ološa koji su u svom pohodu ka Svetom grobu opustošili Semlen u Mađarskoj i naš Niš, verujući da pljačkaju muslimanske nevernike.
Naravno, niko od tih nesretnika što krenuše da oslobode Sveti grad ništa nije znao da kaže o hrišćanskim vrlinama koji su trebali da odbrane, jer su bili veliki grešnici i ne baš valjani vernici, ali njihove uzavrele i pomamne misli o zemaljskom bogatstvu, koje ih je čekalo u obećanoj zemlji, potisnule su strah pred nebeskim carstvom koje im je propagandno nudio rimski vikar. Ludilo evropskog ološa kulminiralo je kada su prvi krstaši, iskoristivši Petrov odlazak u Carigrad, izveli juriš na tursku prestonicu Nikeju i kada su, bez ikakve strategije i organizacije, bili tako posečeni da je od dvadeset pet hiljada napaljenih oslobodilaca Hristovog groba ostalo samo tri hiljade sretnika. To je bio kraj narodnog krstaškog rata. Preostale bande pljačkaša pobio je mađarski kralj u povratku, kada su žalosni prethodnici hrišćanskih vitezova pokušali da opljačkaju katoličke biskupije.
Nakon ovog krvavog narodnog cirkusa, vojvoda Gotfild Bujonski poveo je dobro organizovanu i veliku regularnu vojsku u Prvi krstaški rat i od toga doba, recimo od bitke kod Dorileje 1.jula 1097 godine, kada su, osvetivši poraz hrišćanske vojske kod Mancikertea, krstaši punim sjajem svoga oružja stupili na svetsku istorijsku pozornicu, otpočela je dvovekovna evropska hegemonija na Levantu. Interesanto je, kažu hroničari toga doba, da su Franci i Turci, dva ratnička naroda, nakon tog prvog sukoba počeli da se međusobno uvažavanju.
I to uvažavanje trajalo je sve do 20. avgusta 1191. godine kada je preki i surovi engleski kralj Ričard Lavljeg Srca počinio zločin.
Sve do tog dana postojala su nepisana pravila između suprostavljenih civilizacija ,naroda i vera da se, nakon ratnih sukoba, poštuju ljudska prava svih zarobljenika, da se posebne privilegije ukažu hrabrim vitezovima, plemićima i vojskovođama koji su dospeli u ropstvo ili su ranjeni zarobljeni, ali sve je to jednim zločinačkim činom pokvario okrutni engleski kralj.
Turski vladar Alp Arslan, koga su zvali Silni lav, drugi u redu sultana seldžučke dinastije, poneo se časno prema vizantijskom caru Romanu Diogenu u bici kod Mancikertea, videvši kako se, posle izdaje njegovih poručnika, hrabro i junački brani, ranjen i bez konja, da je Silni lav ostao zadivljen hrabrošću i odvažnošću cara , poklonio mu život i oslobodio ga zarobljeništva.
Možda najveći muslimanski državnik, vojskovođa i junak toga doba,gospodar Egipta, kurdski vitez, najsnažnija ličnost koju je muslimansko društvo u toku krstaških ratova iznedrilo, veliki Saladin, ujedinitelj muslimanskih država od Eufrata do Nubije, monarh od marta 1169. godine, pokazao je najveće viteštvo nakon završenih ratnih operacija. Tako je nakon ratnog masakra na brdu Hatin u julu 1187, kada su zarobljena trojica najodgovornijih za katastrofu, koji su svojom nesposobnošću hrišćane doveli do stravične klanice, Saladin svu trojicu doveo u svoj šator i preplašenom i izmučenom Giju od Lizinjana, koji se gotovo onesvestio od straha, ponudivši ga čašom ružinog soka, rashlađenim snegom donetim sa Hermona, posadivši ga pored sebe, srdačno rekao :“Kralj ne ubija kralja“.
Nakon kapitulacije Sen Žan d`Akr, Saladin je stanovnicima ponudio izuzetno povoljne uslove: mogli su sa netaknutim imetkom da ostanu pod muslimanskom upravom u gradu ili da ga potpuno bezbedno napuste.
Kada je 20 septembra 1187. stigao pred Jerusalim i opkolio ga, galantno je dozvolio Mariji Komnen da izađe iz grada, obezbedio joj pratnju do Tira i otpočeo pregovore, jer u suštini nije želeo da razara Sveti grad. Saladin je pristao da poštedi jerusalimsko hrišćansko stanovništvo uz otkupninu, ali siromašni su imali povlašćenu cenu. Latinski hroničari su bili zadivljeni viteškom plemenitošću Saladina, koji je, prilikom ulaska muslimanskih trupa u grad, postavio po svim glavnim ulicama ljude zadužene da spreče bilo kakvo nasilje prema hrišćanima. Pokušaj muslimanskih fanatika da se Sveti grad i Grob Gospodnji konačno sravne sa zemljom, kako bi se prekinuli hrišćanska hodočašća, veliki sultan je to sprečio rečima zašto da se unište građevine kada je cilj njihovog obožavanja mesto Krsta i Groba.
Arapski hroničari beleže da su Franci i Saladinovi vojnici uspostavili malo neobične međusobne veze vojničke ljubaznosti. Tako se između dva logora stvorila neka vrsta prisnosti. Kada bi nastupilo ratno zatišje, borci bi razmenjivali po koju reč i pošto bi takvo druženje potrajalo, na kraju bi se završavalo zajedničkim pevanjem i igranjem, a nakon sat vremena ponovo bi nstavljali borbu.
Uprkos sukobima i ratovima, postojala je moralna granica ispod koje se nije išlo.
A onda je stigao – Ričard Lavljeg Srca.
Engleski kralj je bio najsjajniji vojnik svoga vremena, ali bez političkog duha i izuzetno prek i surov. Zločin se dogodio 20 avgusta u gradu Akra. Saladin je bio spreman da po veoma visokoj ceni otkupi svoje zarobljene vojnike iz garnizona, ali Ričard je želeo da se surovo obračuna sa islamom i naredio je da se tri hiljade zarobljenika postroji ispred njegovih trupa i da se pokolje „sva ta gamad“.
Taj varvarski čin engleskog kralja zaprepastio je sve. Saladin je tokom opsade, kada se engleski kralj razboleo, poslao čudotvoran napitak, načinjen od sveže libanske vode, da bi veliki vojskovođa što brže ozdravio.
A onda, kao odgovor na toliku ljubaznost i pažnju, sledi zločin.
Istoričari su mišljenja da je ovaj zločin engleskog kralja učinio kraj viteškom periodu ratovanja. To je bio krah jedne viteške epohe.
Cenu su prvi platili zarobljeni Franci. Ogorčeni i razočarani Saladin je naredio da se osvete nad zarobljenim Francima.
Tako je počela propast krstaša.
Razmišljajući danas o postupku engleskog kralja Ričarda, postavlja se pitanje da li je počinio genocid. Da li bi Ričard Lavljeg Srca bio danas optužen i isporučen Hagu? Ili je zločin zastareo? Da li su krstaši prošlost? Ili nas tek očekuju krstaški ratovi. Ko su nevernici? Da li Veliki Brat sprema nove zločine? Uplašen sam pred civilizacijskim iskušenjima.
