Od srpske književnosti otkidaju se njeni najbolji pisci i najznačajnija dela da bi se veštački ustanovile nove regionalne književnosti. Rasparčavanje srpskog kulturnog nasleđa ide tako daleko da se u školama uči kako Njegoš nije srpski pisac, da su Laza Kostić i Veljko Petrović vojvođanski a Petar Kočić i Jovan Dučić bosansko-hercegovački pisci. Ovo upozorenje je napisao naš znameniti književni istoričar i kritičar Predrag Palavestra 1985 godine u tekstu Šta sam predlagao za Memorandum Srpske Akademije Nauka. Petnaest godina kasnije uputstvom Narodne Biblioteke Srbije Petar Petrović Njegoš je svrstan u crnogorsku književnost bez obzira što je sam Njegoš sebe smatrao pripadnikom srpskog naroda i srpske književnosti. Ta notorna poznata činjenioca iz naše kulturne istorije nije očigledno značila ništa za autore ovog bibliotečkog uputstva koje svrstava najvećeg srpskog pesnika u odeljak crnogorske književnosti. Ovde nije samo u pitanju inercija naše nedefinisane i neprofilisane kulturne politike već dosledno praćenje naše aktuelne državne politike koja ozbiljno i ne postavlja pitanje položaja srpskog naroda i njene kulture u nezavisnoj crnogorskoj državi.
I tu se iznova javlja poznati sindrom naše državne politike da ne želi da remeti krhku regionalnu ravnotežu koja se kao po pravilu i uspostavlja upravo na nepoštovanju osnovnih kulturnih i političkih interesa srpskog naroda u novostvorenim državama na prostrima nekadašnje jugoslovenske zajednice. Tako se mogu bez ikakvih argumenata kršiti i elementarni principi logike i naučne istine kao kada se Njegoš svrstava u crnogorsku književnost ne samo kroz regionalnu oznaku već kao izraz novouspostavljene državnosti i potrebe da se iskonsruiše nova crnogorska državna kultura. U okvir crnogorske književnosti se svrstavaju i oni pisci koji se otvoreno izjašnjavaju da pripadaju srpskoj književnosti kao što je to slučaj sa klnjiževnikom iz Herceg Novog Nikolom Malovićem. Regionalne književnosti su razaranjem jedinstvenog jugoslovenskog kulturnog prostora postale izraz državne samobitnosti, zato se i ne biraju sredstva kako bi se što veći broj pisacao svrstao u nove državne književnosti, bez obzira što to nije u skladu sa elementarnim istorijskim i kulturološkim činjenicama.
Godišnjica rođenja Meše Selimovića bila je još jedna prilika da se pitanje pripadnosti srposkoj književnosti postavi u pravom svetlu. Svojatanja kojima je neprestano bio izložen Meša Selimović odlučno je prekinuo on sam, kada je u vreme izlaženja biblioteke Srpska književnost u sto knjiga 1972 godine jasno izrazio pripadnost srpskoj književnosti. “ Potičem iz muslimanske porodice iz Bosne, a po nacionalnoj pripadnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom , a ne posebnom književnošču srpsko-hrvatskog jezika. Jednako poštujem svoje poreklo i svoje opredeljenje, jer sam vezan za sve ono što je odredilo moju ličnost i moj rad. Svaki pokušaj da se to razdvaja u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava, zagarantovanog Ustavom“. Veliki srpski pesnik Njegoš nije sebe izdvajao iz korpusa srpske književnosti, naprotiv, on je njena središnjica a njegovo delo je određivalo i određuje tokove srpske književnosti. Samoobmana je ubitačna i za ljude i za narode, govorio je Njegoš. Mi smo u našoj političkoj i kulturnoj istoriji često podlegali ubitačnim samoobmanama i pristajali na žrtvovanje naših najsvetijih nacionalnih interesa i to u ime održavanja raznih ideoloških himera kao što je bilo jugoslovenstvo. Bili smo spremni da zatomimo i našu nacionalnu knjiženost kako bi se otvorio prostor za razvoj regionalnih i zavičajnih književnosti ne shvatajući da se radi u stvari o afirmaciji upravo nacionalnih književnosti naroda koji su ulazili u satav jugoslovenske zajednice. Pokazalo se da su naše samoobmane bile zaista razarajuće za oblikovanje i održavanje našeg nacionalnog identiteta. Zato nije ni čudno što se danas nalazimo u gotovo tragičnom položaju zakasnele nacije koja mora da sebi i drugima dokazuje toliko puta potvrđenu istinu- da je Petar Petrović Njegoš bio srpski pesnik i da pripada srpskoj književnosti. Ostaje otvoreno pitanje kojim su se to principima vodili činovnici u Narodnoj Biblioteci Srbije kada su Njegoša svrstali u crnogorsku književnost. Verovatno na to pitanje nam može dati prikladan odgovor upravnik naše nacionalne biblioteke jer je on toliko puta pokazao da ima posebno razumevanje srpske klulture. Možda i sada ima jedan od svojih volšebnih postmodernističkih odgovora na aktuelnu dilčemu, kako je Njegoš dospeo na bibliotečke police rezervisane za crnogorsku književnost.
4 maj 2010 godine Marinko M. Vučinić
